Czy każdy może być kreatywny i myśleć twórczo? Jak przekuć pasję w biznes? Co to jest 4K? O to pytamy Monikę Just, trenerkę kreatywności i twórczego myślenia, coacha, doktora nauk społecznych w zakresie pedagogik twórczości, właścicielkę Just4Creativity.
Jest Pani trenerką kreatywności i twórczego myślenia. Czym jest kreatywność i na czym polega twórcze myślenie i czym różni się od normalnego myślenia?
To dobre i szerokie pytanie. Współczesny świat stawia przed nami coraz więcej wyzwań wymagających od nas kreatywnego i twórczego myślenia. To nie tylko życie codzienne, ale i przełomowe osiągnięcia ludzkości. Badanie przestrzeni kosmicznej, odkrycia w medycynie, branży IT. Zaledwie kilkanaście lat temu niewielu z nas wyobrażało sobie tak wielu nieprzebranych możliwości telefonu, w którym praktycznie mamy cały świat. Teraz na arenę coraz śmielej wkracza sztuczna inteligencja, która z jednej strony ułatwia nam życie, z drugiej wywołuje lęk. Te rozwiązania, charakteryzujące się nowością, użytecznością i trafnością nie wydarzyłyby się, gdy ich twórcy działali jedynie w obrębie pewnych schematów myślowych i nie prezentowali postawy twórczej.
Kreatywność jest zdolnością ludzkiego umysłu do generowania pewnego rodzaju rozwiązań, strategii, idei, pomysłów albo też wymyślenia jakiegoś konceptu, który możemy wprowadzić w życie codzienne lub zawodowe. Na przykład, gdy chcemy zaprojektować własny dom, urządzić mieszkanie, usprawnić pracę firmy lub wprowadzić innowacyjny produkt na rynek. Myślenie twórcze pozwala jednostce lub zespołom na stawianie pytań, poddawania gotowych rozwiązań w wątpliwość, dokonywania odkryć, przełomowych rozwiązań, które wzbogacają wiedzę powszechną na całym świecie. Przykładowo, jeśli naukowiec dzięki nieszablonowemu myśleniu odkryje jakiś lek lub sposób leczenia danej choroby, zyska na tym cały świat, a dotychczasowe dane zostaną uzupełnione o nowe treści. Twórcze myślenie może mieć różną postać i przejawiać się w wielu dziedzinach działalności człowieka. Twórczy umysł pozwala próbować patrzeć na temat z kilku stron, a wyniki obserwacji składać w jedną całość. Jest napędem rozwoju, sprawia, że społeczności rozwijają się i kreują innowacje. Nawet w obliczu szybko rozwijającej się sztucznej inteligencji, to właśnie kreatywność pozostaje niezastąpioną kompetencją charakterystyczną dla gatunku ludzkiego.
Kreatywność jest jedną z czterech kluczowych kompetencji obok komunikacji, kooperacji i krytycznego myślenia. To tzw. 4K współczesnego świata. Jak dla mnie to złożona postawa życiowa.
Kreatywność głównie kojarzy nam się z artystami. Czy tylko im jest ona dana, czy każdy z nas może się jej nauczyć?
Każdy z nas urodził się z ogromnym potencjałem do wymyślania i wyobrażania sobie różnych rzeczy. Każdy z nas nosi w sobie potencjał do rozwoju kreatywności, który może być zablokowany przez ograniczające przekonania lub blokujące środowisko. Wystarczy popatrzeć na to, co potrafią kreować niczym nieskrępowane jeszcze dziecięce umysły. Potem niestety trafiamy w system edukacyjny, gdzie rzadko kiedy lub w niewystarczająco w pełny sposób pobudzane jest myślenie twórcze, pytajne, promowana edukacja ku mądrości. I ta nasza naturalna kreatywność, zdolność do generowania niebanalnych pomysłów, tworzenia trafnych analogii i metafor, z czasem po prostu słabnie. Na szczęście w każdym momencie można ją pobudzić albo się jej nauczyć. Każdy ma potencjał kreatywny, każdy z nas ma zdolność do wymyślania pewnych rozwiązań, które są akceptowane społecznie, użyteczne, funkcjonalne, które mogą cieszyć oko, serce, duszę. Błędne przypisywanie jej wyłącznie wybitnym umysłom jest związane z faktem, że trudno nam uwierzyć, że tym osobom udało się połączyć twórcze podejście z ciężką pracą i wiedzą w swoich dziedzinach, co zaowocowało przełomowymi odkryciami, wynalazkami czy dziełami. Każdy jest kreatywny, ale nie każdy posiada wystarczającą wiedzę i odwagę, by tę kreatywność wykorzystać. Kiedy odkrywamy swoje pasje, talenty, zamiłowania, rzadko kiedy zdajemy sobie sprawę z tego, że można je przekuć, chociażby w dobrze prosperujący biznes. Aby to uczynić, potrzebna jest odwaga, otwartość na doświadczenia, zaangażowanie i gotowość do wyjścia ze swojej strefy komfortu.
A co ze szkołą, czy tam można rozwinąć kreatywność?
Zdecydowanie tak. To jest właśnie nasze zadanie, żeby stworzyć warunki kreatogenne, w których człowiek mógłby w naturalny sposób rozwijać własną kreatywność, tworzyć, dociekać, badać, kwestionować, kojarzyć, transformować, rozwiązywać problemy. Tak jak robią to dzieci przez tworzenie i zadawanie własnych pytań i szukanie na nie odpowiedzi: Dlaczego biedronka ma piegi? Ile kropek na biedronce oznacza jej wiek? Skąd bociany wiedzą, jak odnaleźć drogę do domu? Dlaczego pranie wysycha? To jest naturalna ciekawość dziecka, która powinna być rozwijana i podtrzymywana w duchu wartości uczenia się, gdzie jest miejsce na współpracę i współtworzenie, stawianie hipotez, szukanie odpowiedzi, badanie, weryfikowanie, ocenianie i rozwijanie wszelkich kompetencji miękkich, które są potrzebne w świecie dziecięcym i w świecie ludzi dorosłych.
Pracodawcy oczekują kreatywności od swoich pracowników. Prowadzi Pani szkolenia, warsztaty z zakresu rozwijania kompetencji miękkich, twórczego rozwiązywania problemów. Jak wygląda taka praca z biznesem?
W każdej branży staram się sprowokować do tego, aby praca w firmie, przestrzeni biznesowej, była tą, która przynosi radość, codzienne zadowolenie i oczywiście zyski. Która pozwala być innowatorem, pozwala na życie z pasją i w pełni. Kreatywność polega na kontrolowaniu procesów myślowych i używania narzędzi, które pozwalają na tworzenie nowych pomysłów, także biznesowych. Efektywnie prowadzony biznes to ten, który potrafi zaskoczyć, który dostarcza emocji, nowych odczuć, czerpie z tego, co go otacza, dlatego przekazując uczestnikom szkoleń wiedzę na temat twórczego myślenia i ukazując praktyczne wykorzystanie nieszablonowych narzędzi, torujemy wspólnie drogę do przewagi konkurencyjnej danej organizacji, przedsiębiorstwa, instytucji. Poprzez działania z poziomu dedukcji, skojarzeń, transformacji, abstrahowania z użyciem analogii i metafor, uruchamiam wyobraźnię, którą ma każdy z nas. Nie znam badań, w których byłoby pokazane, że istnieje ktoś, kto nie ma wyobraźni lub wyobrażeń.
Jak zainteresowała się Pani tą dziedziną, skąd się wzięła kreatywność w Pani życiu?
Zawsze interesował mnie człowiek i rozwój osobisty. Jako dziecko z ogromną energią i wielką radością słuchałam innych w mojej opinii „egzotycznych”, tworzyłam pastelami portrety, śpiewałam, grałam na gitarze, z czasem pojawiła się przygoda z teatrem. Doświadczałam, eksplorowałam i nieustannie uczyłam się, wykorzystując swoje „tu i teraz”, pokonując wewnętrzne bariery i hamujące przekonania. Podstawowy proces edukacji dorosłego człowieka i małego dziecka jest pewną stałą – żeby coś zrozumieć i wejść w to, trzeba to poznać i doświadczyć. Zawsze byłam otwarta i bardzo ciekawa świata, ciągle było mi mało. Szukałam nieustannie czegoś nowego. Teraz prowadzę także szkolenia z myślenia wizualnego – graficznej wizualizacji myśli klamrując te różnorodne doświadczenia. To wszystko wynikało i wynika nieustannie z ciekawości, otwartości na różnorodność, świata obrazów, dzieł i ludzi.
Opowiada Pani z taką pasją o swojej pracy, chyba bardzo ją Pani lubi?
Tak, jestem fanką swojej pracy. Kocham ją, a ona mnie. Wiem, że mogę pomóc wielu osobom i firmom w pobudzaniu kreatywności i twórczego myślenia, które przełożą się nie tylko na rozwój, ale i konkretne zyski. Znam wiele przyjaznych technik pobudzających twórcze myślenie, pozwalających na rozwój bądź wzmocnienie tych kompetencji. Sama nieustannie się rozwijam, a człowiek i jego potrzeby jest zawsze w centrum mojej uwagi. Pamiętaj, nie musisz być ekspertem we wszystkim, bądź ekspertem w swojej dziedzinie. I tego właśnie się trzymam.
Rozmawiała: Beata Sakowska
Zdjęcia: Justyna Tomczak
tel. 48 603 88 22 84
e-mail: monika.just@just4creativity.pl
www.just4creativity.pl
