O nowatorskich badaniach, pozwalających leczyć coraz więcej chorób oka oraz o warsztatach dla lekarzy, które uczą, jak właściwie odczytywać wyniki badań, opowiada doktor Zofia Nawrocka z Gabinetu Okulistycznego N&M w Łodzi.
LIFE IN. Łódzkie: Wzrok to jeden z najważniejszych zmysłów, ale chyba nie dbamy o niego tak, jak powinniśmy. Do okulisty trafiamy w ostateczności, statystyki podają, że co trzeci Polak nigdy u niego nie był, a to właśnie wizyta u specjalisty może nas ustrzec przed wieloma dolegliwościami. Dlaczego unikamy okulistów?
Zofia Nawrocka: Chyba nie chodzi tylko o unikanie okulistów. U innych lekarzy też bywamy rzadziej, niż powinniśmy. Wiadomo, że lepiej i taniej jest zapobiegać chorobom, niż je leczyć, ale… Nasze podejście w tym zakresie zmienia się i coraz częściej wybieramy profilaktykę, jednak wciąż jeszcze nie znaleziono skutecznego sposobu na to, aby więcej zdrowych osób skłonić do wizyt u lekarzy. Trafiamy do nich wtedy, kiedy musimy, bo coś nas boli, coś dolega i przeszkadza normalnie funkcjonować. Ważne jest, aby trafić w takim stadium choroby, żeby pomoc specjalisty była skuteczna. Czasami jest już za późno i wtedy pozostaje długotrwałe leczenie, a nawet operacja. I to dotyczy zarówno osób z chorobami oczu, jak i pozostałych chorych.
Jak już trafimy, to chcielibyśmy mieć doskonałą opiekę i możliwość skorzystania z najlepszych dostępnych badań. Nie zawsze jest to możliwe, bo bywa, że nie ma odpowiedniego sprzętu i brak fachowców…
Myślę, że nie jest aż tak źle, ale nie chcę się wypowiadać o innych. Ja mam w tym zakresie dobre doświadczenia. W naszym gabinecie mamy doskonałych specjalistów, dzięki temu możemy pomóc w wielu przypadkach. Nasi pacjenci ufają nam i chętnie korzystają z pomocy naszych lekarzy. Warto podkreślić, że nasz gabinet jest też doskonale wyposażony – dysponujemy najnowocześniejszym sprzętem, co pozwala nam na właściwą diagnostykę i skuteczne leczenie.
Regularnie organizujecie Państwo warsztaty i szkolenia dla lekarzy prowadzących praktyki w Łodzi i województwie. Proszę zdradzić, jaki jest cel tych szkoleń?
Specjalistyczny sprzęt pozwala dziś lekarzowi na szybszą diagnozę i podjęcie decyzji o rodzaju leczenia. Na organizowanych szkoleniach prezentujemy możliwości, jakie dają nowoczesne urządzenia i szkolimy z ich obsługi. A organizujemy je dlatego, ponieważ lekarze, którzy prowadzą praktyki w miejscowościach województwa łódzkiego, są nimi zainteresowani.
Skoro mówimy o specjalistycznych badaniach, to zapytam, czym jest Swept Source OCT angiografia?
Zacznę może od tego czym jest OCT, czyli Optyczna Koherentna Tomografia (ang. Optical Coherence Tomography). Jest to stosunkowo nowa technologia, która pozwala na wykonanie badania siatkówki i naczyniówki bez dotykania oka. Wprawdzie podwaliny pod rozwój tej metody zostały położone już w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia, to jednak jej rozkwit obejmuje ostatnie dziesięć lat. W tym czasie znacznie usprawniono technologię, wprowadzając najpierw spektralne OCT, a następnie Swept Source OCT, co umożliwiło znaczne przyśpieszenie skanowania i tym samym skróciło czas trwania badania.
Jaki sprzęt służy do wykonywania tego badania?
Jest to skaner OCT Triton, urządzenie wyprodukowane w Japonii, w którym dzięki unowocześnionemu źródłu światła, możemy zajrzeć głębiej w oko i wykonać zdjęcie nie tylko siatkówki, ale również naczyniówki i twardówki.
Wróćmy do badania. Czym jest angiografia?
Dzięki OCT angiografii można zobrazować naczynia krwionośne siatkówki w jej poszczególnych warstwach, co dotychczas nie było możliwe. Wcześniejsza, zresztą nadal powszechnie stosowana metoda zwana angiografią fluoresceinową, wymaga podania do żyły pacjenta barwnika. Po wzbudzeniu światłem niebieskim kontrast zaczyna świecić, co pozwala ocenić przepływ krwi w naczyniach. Jest to jednak ocena niedoskonała, ponieważ dotyczy tylko naczyń powierzchownych siatkówki. Aby uwidocznić strukturę naczyniówki wykorzystuje się inną, podobną metodę, zwaną angiografią indocjaninową, która jednak, ze względu na dość duże koszty, nie jest powszechnie stosowana. Wprowadzenie do praktyki lekarskiej OCT angiografii spowodowało ogromny rozwój okulistyki. Lekarze otrzymali narzędzie do badania siatkówki oraz naczyniówki bez konieczności podawania barwnika do żyły. Jest to badanie bezpieczniejsze, ponieważ nie powoduje u pacjenta uczulenia na barwnik i może być wykonywane w dowolnym momencie, nawet podczas wizyty pacjenta w gabinecie. Jako badanie całkowicie nieinwazyjne, OCT angiografia może być wykonywana również u kobiet w ciąży, u dzieci i pacjentów w podeszłym wieku, bez względu na ich ogólny stan zdrowia.
Przy jakich dolegliwościach powinno się robić badanie?
Obecnie najczęstszym wskazaniem do wykonania OCT angiografii jest zwyrodnienie plamki. Jest to dolegliwość związana z wiekiem. Mając do dyspozycji OCT angiografię, można wykryć bardzo wczesne stadia tej choroby, ustalić wskazania do podania zastrzyku do ciała szklistego (jedynej dostępnej obecnie metody leczenia tego schorzenia) oraz kontrolować przebieg leczenia. Pozwala to skuteczniej leczyć pacjentów.
Tylko to schorzenie można zdiagnozować tym badaniem czy również inne?
Podobne zmiany, jak w przypadku zwyrodnienia plamki, mogą występować w wysokiej krótkowzroczności i również w tych oczach, wczesna diagnostyka za pomocą OCT angiografii pozwala na ustalenie wskazań do leczenia i często na uratowanie widzenia. Badanie ma także duże znaczenie w diagnostyce chorób naczyniowych, takich jak powikłania oczne cukrzycy, czy zakrzepy żył siatkówki. W tych schorzeniach można w sposób ilościowy obrazować zakres zmian chorobowych oraz ustalić wskazania do leczenia – albo za pomocą lasera, albo zastrzyków do ciała szklistego. W innych schorzeniach, takich jak błony przedsiatkówkowe, zespoły trakcji szklistkowo-siatkówkowej, czy otwory w plamce, badanie może być przydatne do monitorowania przebiegu choroby i wczesnego ustalenia wskazań do operacji. OCT angiografia może mieć również znaczenie w diagnostyce i monitorowaniu jaskry.
Można zatem powiedzieć, że angiografia w okulistyce może być wykorzystywana bardzo szeroko?
To prawda, ale badanie OCT angiografii jest badaniem krótko obecnym w okulistyce i z tego powodu wiele pytań wciąż pozostaje bez odpowiedzi. Regularne badanie i obserwowanie pacjentów z różnymi schorzeniami, może być przedmiotem pionierskich badań naukowych. Przy okazji mogą one poszerzyć wiedzę na temat leczenia schorzeń siatkówki. Błyskawiczny postęp technologiczny, poprawa jakości i szybkości badania zmieniają możliwości diagnostyczne okulisty co kilka miesięcy. Z jednej strony znacząco poprawia to jakość opieki nad pacjentem, z drugiej stanowi impuls dla lekarza, aby ciągle się szkolić i odpowiadać na coraz bardziej szczegółowe pytania.
Gabinet Okulistyczny N&M
Łódź, ul. Rojna 63/65
www.gabinetokulistyczny-lodz.pl
tel. 42 636 82 82
tel. 512 004 363
Rozmawiał Robert Sakowski
Zdjęcie Paweł Keler
