W biznesie, tak jak w życiu osobistym, wspólnie można osiągnąć znacznie więcej niż samemu. Jednak, gdy wspólnicy przestają podzielać tożsamą wizję prowadzenia działalności spółki, a relacje pomiędzy nimi pogarszają się, dalsze prowadzenie spraw spółki może powodować wiele problemów. W takich sytuacjach warto pomyśleć o „rozwodzie”, tym razem tym biznesowym.
Spółki kapitałowe
W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych sprawa wydaje się najprostsza. Wystarczy, aby wspólnik (akcjonariusz) dokonał zbycia swoich udziałów (bądź akcji) na rzecz innej osoby lub podmiotu. Pamiętajmy jednak, że często zbycie udziałów uzależnione jest od zgody zarządu spółki lub zgromadzenia wspólników. Umowa spółki może również przewidywać prawo pierwokupu zastrzeżone dla dotychczasowych wspólników. Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że wartość nominalna nie zawsze będzie wartością rzeczywistą posiadanych udziałów, dlatego warto dokonać wyceny udziałów w spółce, aby sprzedać je po cenie rynkowej. Dla umów zbycia udziałów Kodeks spółek handlowych przewiduje podpisy notarialnie poświadczone, więc każda taka transakcja zbycia udziałów powinna wiązać się z wizytą u notariusza.
Spółki osobowe
W przypadku spółek osobowych wspólnicy nie posiadają udziałów, a ogół praw i obowiązków. Jedynie akcjonariusze spółki komandytowo-akcyjnej posiadają akcje, które są zbywalne w sposób analogiczny do zbycia akcji w spółce akcyjnej. Jednak brak udziałów nie jest przeszkodą do zmiany wspólnika lub ograniczenia liczby wspólników.
W przypadku spółek osobowych, w których jest więcej niż dwóch wspólników, sytuacja jest najprostsza, ponieważ jeden ze wspólników może wypowiedzieć umowę spółki. W tym przypadku należy jednak zwrócić uwagę na ograniczenia przewidziane przez umowę spółki, w tym w szczególności na zastrzeżone w niej terminy.
Natomiast w spółkach, w których jest tylko dwóch wspólników, sprawa jest bardziej skomplikowana, gdyż do istnienia spółki osobowej potrzebnych jest co najmniej dwóch wspólników. Wtedy możliwe jest zbycie ogółu praw i obowiązków przez jednego ze wspólników lub likwidacja spółki.
Likwidacja spółki co do zasady uniemożliwi kontynuowanie prowadzenia działalności, a w trakcie jej trwania będą jedynie kończone dotychczasowe sprawy spółki. Natomiast przy zbyciu ogółu praw i obowiązków dokonujemy zmiany osoby jednego ze wspólników. Zbycie to będzie następowało na mocy umowy dotychczasowego wspólnika z osobą, która ma tego wspólnika zastąpić. Należy mieć jednak na uwadze, że ze względu na rodzaj spółki osobowej, mogą pojawić się dodatkowe restrykcje. Chociażby w spółce partnerskiej nowy wspólnik musi posiadać uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu, który jest wykonywany w danej spółce.
We wszystkich przypadkach należy dokonać rozliczenia między wspólnikami. W zależności od wybranego wariantu będzie to podział majątku przez fizyczne rozdzielenie składników majątku albo dokonanie zapłaty. W każdym przypadku konieczne będzie wycenienie majątku przez zgodne ustalenie wartości poszczególnych składników majątku albo dokonanie wyceny przez rzeczoznawcę.
Ewa Wiśniewska
Rozwiązania sądowe
We wszystkich rodzajach spółek możliwe jest dokonanie „biznesowego rozwodu” na różne sposoby. Najszybszym i najkorzystniejszym rozwiązaniem dla wszystkich wspólników są polubowne rozwiązania opisane powyżej. Jednak w ostateczności możliwe są też rozwiązania sądowe, w przypadku których to sąd będzie decydować o sposobach rozwiązania spółki, czy o kwotach należnych wspólnikom. Na mocy wyroku sądowego można również wyłączyć wspólnika ze spółki, bądź przejąć majątek spółki z obowiązkiem rozliczenia się z występującym ze spółki wspólnikiem. Jednak należy liczyć się z kosztami takiego postępowania sądowego i dłuższym czasem rozpoznania sprawy.
Wariantów dokonania „biznesowego rozwodu” jest wiele, a wybór właściwego zależy od konkretnej sytuacji, którą warto omówić z prawnikiem. Dzięki poradzie profesjonalisty można wybrać najmniej bolesną ścieżkę dla wszystkich wspólników oraz dopilnować, aby wszystkie dokumenty były zgodne z obowiązującymi regulacjami prawnymi.
Autorki artykułu: Beata Cieślak, partner, radca prawny
oraz Ewa Wiśniewska, associate, adwokat
CK Partners
Łódź, ul. Gdańska 130
tel. 42 636 99 00, 42 636 99 04
e-mail: office@ckpartners.pl
www.ckpartners.pl
