Mariański Group: Nie pozwól upaść swojej firmie

O tym jak w czasach kryzysu spowodowanego epidemią wirusa Covid-19 nie pozwolić upaść swojej firmie piszą prof. dr hab. Adam Mariański, adwokat, doradca podatkowy, partner zarządzający w Mariański Group oraz Magdalena Grzywaczewska-Łuczkowska, radca prawny w Departamencie Doradztwa Prawnego Mariański Group.

Trwająca pandemia spowodowała negatywne skutki dla światowej, w tym również polskiej gospodarki. Część przedsiębiorstw już teraz boryka się z poważnymi
problemami finansowymi, na które wpływ miała dynamika wprowadzanych przez państwa ograniczeń. Konieczna jest bieżąca weryfikacja płynności finansowej firmy, determinująca nie tylko fakt złożenia ewentualnego wniosku o restrukturyzację, bądź ogłoszenie upadłości, ale również jego termin. Działania przedsiębiorców powinny być zatem nakierowane na odpowiedź na pytanie, jaka jest kondycja finansowa firmy i co możemy zrobić, by ją poprawić? Utrata płynności, nie implikuje od razu konieczności składania wniosku o upadłość i zamknięcia firmy. W zależności od danej sytuacji w pierwszej kolejności należy rozważyć, czy istnieje szansa wyjścia z kłopotów finansowych i jaka jest ich przyczyna, a następnie podjąć odpowiednie działania, które uchronią nas przed upadłością. W zależności od tego, w jakiej kondycji znajduje się nasza firma, co było powodem trudnej sytuacji oraz czy sytuacja ta ma charakter przejściowy czy też długotrwały, możemy podjąć różnorakie działania restrukturyzacyjne.

1. Restrukturyzuj!

Restrukturyzacja w szerokim ujęciu to wszelkie czynności mające na celu rewitalizację przedsiębiorstwa, polegające na zmianie struktury podmiotu, jak również
zmianie istotnych ekonomicznie funkcji, aktywów lub ryzyk danej działalności. To również działania podejmowane w celu renegocjacji warunków zawartych umów, czy pozyskania funduszy na dalsze działanie firmy.

W obecnej sytuacji widzimy, jak istotne jest przygotowanie naszej firmy do ewentualnego kryzysu. Z pomocą przyjdzie nam w tym wypadku compliance w przedsiębiorstwie, czyli zapewnienie zgodności prowadzonej działalności z normami, zaleceniami lub stosownymi praktykami w celu obniżenia ryzyka prawnego związanego z podejmowaniem decyzji biznesowych. Zapobieganie temu ryzyku przy jednoczesnym stworzeniu solidnych ram organizacji w procesie compliance pomoże nam zminimalizować w przyszłości skutki potencjalnego kryzysu. Wdrożone procedury pozwolą m.in. unikać ryzykownych kontraktów, które nierzadko są źródłem problemów finansowych.

Kiedy jednak, mimo zachowania ostrożności w biznesie, napotkamy trudności w realizacji zobowiązań, już na wczesnym etapie tych trudności powinniśmy podjąć działania o charakterze restrukturyzacyjnym. Bardzo istotna jest przy tym dbałość o zaufanie naszych kontrahentów. Przewidując trudności w realizacji przyjętych zobowiązań, warto informować naszych kontrahentów o tym odpowiednio wcześnie tak, by stworzyć sobie podstawy do negocjacji. Negocjacje postanowień umownych i porozumienia z ewentualnymi wierzycielami, to pierwszy krok w ramach restrukturyzacji naszej firmy. W ramach renegocjacji umów, która ma na celu wykonanie przez nas zobowiązania pomimo napotkanych przeszkód, możemy zaproponować odroczenie terminu wykonania świadczenia, również rozłożenie na raty, ewentualnie zmianę świadczenia. Warto przy tym pamiętać, że zdecydowana większość naszych kontrahentów bardziej zainteresowana będzie porozumieniem niż ewentualnym sporem sądowym, zawsze kosztownym i długotrwałym. Dodatkowo bardzo pożądana jest optymalizacja struktury zatrudnienia, przez którą należy rozumieć nie tylko ewentualne zwolnienia, ale także zmianę form współpracy na bardziej elastyczne.

2. Poszukaj dodatkowych pieniędzy!

Restrukturyzacja to również poszukiwanie nowych źródeł finansowania, zmiana struktury podmiotu, czy też jego ekspansja na nowe rynki. Znakomitą drogą
ekspansji przedsiębiorstwa w szczególności w dobie kryzysu gospodarczego, który sprzyja konsolidacjom, są fuzje i przejęcia (mergers and acquisitions, M&A).
Mówimy tu o łączeniu spółek w ramach przepisów Kodeksu spółek handlowych, to jest łączeniu przez przejęcie lub przez zawiązanej nowej spółki kapitałowej.
Transakcje fuzji i przejęć stanowią jeden z głównych sposobów rozwoju i wzrostu przedsiębiorstw. Cel, jaki przyświeca tego rodzaju transakcjom, to zwiększenie skali działalności przedsiębiorstwa, a co za tym idzie zwiększenie udziału w rynku, możliwość ograniczenia lub wyeliminowania konkurencji, a także zdobycie klientów na nowych rynkach.

Powyższe działania zawsze będą prowadziły, w pewnym zakresie do przejęcia przedsiębiorstwa oraz zmiany struktury właścicielskiej. Jeżeli chcemy tego uniknąć, a nasza firma potrzebuje dokapitalizowania to tu również mamy szereg rozwiązań. Podstawowym jest dokapitalizowanie działalności z prywatnych majątków właścicieli np. w ramach podwyższenia kapitału zakładowego spółki bądź o wniesieniu do niej dopłat. Jeżeli zapewnienie firmie dodatkowych środków przez dotychczasowych właścicieli nie jest możliwe, możemy rozważyć dokapitalizowanie spółki przez inwestora w zamian za ekwiwalent w postaci udziałów. W tym wypadku należy jednak pamiętać o odpowiednim zabezpieczeniu naszej pozycji w przedsiębiorstwie.

Formą działania restrukturyzacyjnego może być także zmiana formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej. Nawet jeśli nie skutkuje natychmiastową poprawą sytuacji finansowej podmiotu, to jest istotna z punktu widzenia odpowiedzialności osobistej właścicieli przedsiębiorstwa.

3. Pamiętaj o wierzytelnościach!

Istotną pozycją po stronie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej są zobowiązania publicznoprawne, warto więc mieć świadomość, że również ten rodzaj wierzytelności podlega regułom restrukturyzacji. W ramach przewidzianych w Ordynacji podatkowej ulg organ podatkowy może odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty, umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną. Nawet jeśli podejmowane działania restrukturyzacyjne okażą się niewystarczające, a sytuacja przedsiębiorstwa nie ulegnie poprawie na tyle, że firma stała się niewypłacalna lub zagrożona niewypłacalnością, wciąż możemy uniknąć upadłości, poprzez zastosowanie procedur restrukturyzacji przewidzianych w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. – prawo restrukturyzacyjne.

Celem postępowania restrukturyzacyjnego, jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika przez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego – również przez przeprowadzenie działań sanacyjnych, przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli. Elementem wspólnym wszystkich 4 typów postępowania restrukturyzacyjnego jest zawarcie, zatwierdzanego przez sąd układu z wierzycielami, w ramach którego dłużnik może odroczyć terminy płatności wierzytelności, rozłożyć je na raty, a nawet umorzyć część zobowiązań. O zawarciu układu decydują jednak wierzyciele wspólnie, głosując nad przyjęciem układu na zgromadzeniu wierzycieli. Jak widać, nawet w najgorszym kryzysie, możemy podjąć szereg działań, które nie pozwolą naszej firmie upaść. To, co przy tym najistotniejsze, to podjęcie tych działań odpowiednio wcześnie, by mogły one przynieść oczekiwany efekt w postaci poprawy sytuacji ekonomicznej naszej firmy.

Prof. dr hab. Adam Mariański:

Im szybciej podejmiemy środki naprawcze, tym większa szansa ich powodzenia. Nie zawsze musi to oznaczać wszczynanie sądowych postępowań restrukturyzacyjnych. Możliwe jest wykorzystanie bardzo zróżnicowanego katalogu działań zapobiegających upadłości firmy: