Kiedy coś prawie tracisz, codziennie zaczynasz dzień z lękiem, czy firma przetrwa, uświadamiasz sobie, czy ci na niej naprawdę zależy, czy tylko trwasz w czymś siłą rozpędu, rutyny – o aktorstwie, teatrze i fundacji w czasach pandemii rozmawiamy z Kamilem Maćkowiakiem.
LIFE IN. Łódzkie: Niżyński to jeden z flagowych Pana spektakli. Czy jego sukces dodał Panu odwagi, żeby zawalczyć o swoje marzenia o własnym teatrze?
Kamil Maćkowiak: Sukces „Niżyńskiego” przede wszystkim mnie zaskoczył i nie ma w tym żadnej kokieterii. Zarówno mroczna tematyka i niszowość tego projektu skazywała go raczej na krótki teatralny żywot, a tymczasem jest ze mną już 15 lat. Ośmielił mnie również do dalszego tworzenia autorskich projektów, mimo iż miałem dopiero 25 lat. Zapragnąłem czegoś więcej niż bycia „tylko” aktorem, chciałem mieć moc sprawczą, wpływ na kształt spektaklu,
estetykę, ale także takie elementy, jak promocja. To zdecydowanie pierwszy krok do samodzielności, którą kontynuuję w Fundacji.
Obecnie sytuacja wszystkich zmusiła do zwolnienia tempa, w przypadku Fundacji spowodowała, że musicie walczyć o jej utrzymanie. Wiele osób wspiera Wasze działania, chciałby Pan coś powiedzieć swojej wiernej widowni?
Chciałbym powiedzieć, że nie mogę doczekać się powrotu, dziękuję im też za wsparcie. Ci ludzie to nie jest dla mnie jakaś anonimowa masa, dzięki spotkaniom, czy mediom społecznościowym znam wielu z nich, tworzymy wspólnotę, myślę, że te relacje to wielka wartość i pewien fenomen naszego teatru.
Zagraliście 500 spektakli, za Wami 11 premier teatralnych. Stworzyliście m.in. DVD z „Niżyńskim” oraz pełnometrażowy film dokumentalny o monodramie„Diva Show”. Dorobek imponujący, ale która z premier teatralnych jest dla Fundacji największym sukcesem?
Największym sukcesem jest to, że wciąż trwamy. Każda z premier okupiona jest problemami, stresami i wątpliwościami. A potem przychodzi publiczność i zaczyna się życie spektaklu. I to widz nadaje mu kolejny sens. Skłamałbym twierdząc, że wszystkie spektakle lubię jednakowo, ale każdy był kolejnym etapem, drogą, która zaprowadziła nas do Monopolis. Gdybym jednak miał wyróżnić jeden, to z pewnością jest to „Diva Show”. Od siedmiu lat jest naszą wizytówką, pierwszą premierą Fundacji, chyba najbardziej rozpoznawalną. Połączenie stand-upu z psychodramą, improwizacją, wejściem w kontakt z publicznością oraz uniwersalna historia bohatera, tworzą każdorazowo niezwykły wieczór, naprawdę. Po żadnym innym spektaklu nie mam takich reakcji od ludzi, tylu wiadomości, wręcz zwierzeń. Diva naprawdę łamie schematy i dobiera się ludziom do serc.
Gdyby miałby Pan rozwinąć myśl: aktor Kamil Maćkowiak kiedyś i dziś, co pierwsze przychodzi Panu do głowy?
Kiedyś aktor, dziś przede wszystkim lider swojego teatru, a aktorstwo jest jednym z elementów.
W spektaklach takich jak Niżyński, Wigilia, czy Klaus – obsesja miłości gra Pan trudnych emocjonalnie bohaterów. Jak buduje Pan emocjonalnie postać? Co pomaga ten ładunek emocjonalny unieść?
To bardzo trudne pytanie i trudno w odpowiedzi nie otrzeć się o banał. Mroczne, skomplikowane postacie fascynowały mnie od zawsze, jeszcze w Teatrze Jaracza miałem łatkę „specjalisty od psycholi”, bo w takich klimatach często byłem obsadzony. Również w monodramach dotykam zazwyczaj tematyki ekstremalnej – osobowość borderline, choroba psychiczna, uzależnienie od alkoholu i narkotyków, czy jak w przypadku najnowszego spektaklu „Klaus. Obsesja miłości” seksoholizmu. Praca nad monodramami jest dość specyficzna, intymna, wręcz introwertyczna. Temat, postać muszą mnie wciągnąć, zafascynować i pochłonąć na tyle, żebym chciał z nimi spędzić kawałek swojego życia. Ich tajemnica, mrok, wrażliwość, rany, to fantastyczny materiał zarówno dla aktora, jak i producenta, który lubi, aby teatr miewał też funkcję terapeutyczną. Co do radzenia sobie z tymi emocjami… Bywało różnie. Z pewnością dziś chroni mnie doświadczenie oraz poduszka bezpieczeństwa, czyli terapia, na którą uczęszczam od kilku lat. To taka rehabilitacja dla emocji.
Zostańmy w temacie emocji. Jak radzi sobie Pan z obecną sytuacją jako aktor i szef Fundacji?
Teraz mam etap apatii, wycofania. Był bunt, złość, było dużo lęku. Problemy Fundacji bardzo mocno determinują moje życie, czasem zastanawiam się, czy nie za mocno. Postanowiłem trochę skupić się na tworzeniu i przeczekaniu tego okresu, nie robię nic na siłę, nie widzę też sensu w tworzeniu teatru online. To może być alternatywa jednorazowa, ale przypomina często ubogą wersję teatru telewizji. Rozumiem, że niektórzy szukają w tym kierunku, dla mnie jednak mija się to z istotą – relacją z widzem, jakąś formą misterium. Dlatego się wycofałem, skupiłem na innych problemach Fundacji, czytam sztuki, piszę, planuję kolejne działania. I staram się nie załamać, bo artysta we mnie jest już mocno rozedrgany.
Czy mając przymusowo więcej wolnego czasu, szuka Pan nowych inspiracji? Może zrodził się pomysł na nowy monodram? Skąd czerpie Pan pomysły?
Mam rozgrzebane trzy scenariusze, ale siadam do nich, gdy czuję potrzebę albo pojawia się kolejny pomysł. W tej trudnej sytuacji parę spraw znów się we mnie przewartościowało. Wiem, że tworzenie autorskiego teatru jest moją drogą, ale wiem też, że bardzo muszę przemodelować pracę w Fundacji. Dużo o tym teraz myślę, rozpocząłem współpracę z firmą, która pomaga mi na nowo stworzyć biznesplan oraz strukturę firmy. Czas pandemii obnażył nasze braki, mankamenty.
Musimy myśleć bardziej biznesowo, korzystać więcej z pomocy ludzi kompetentnych w konkretnych dziedzinach, byliśmy zbyt zamknięci chcąc być 
samowystarczalni.
Czy bieżące doświadczenia ukształtowały w głowach Pana i załogi Fundacji, plan B dla Waszych działań?
Tak i nie. To właściwie kontynuacja poprzedniej odpowiedzi. Te doświadczenia zaowocowały potrzebą fundamentalnej zmiany. Postawienia sobie pytań: do czego, po co i dlaczego tam zmierzamy? Kiedy coś prawie tracisz, codziennie zaczynasz dzień z lękiem, czy firma przetrwa, uświadamiasz sobie, czy ci na niej naprawdę zależy, czy tylko trwasz w czymś siłą rozpędu, rutyny. Wyobrażam już sobie życie bez Fundacji, bez Monopolis, ale nie poddałem się. Czekam. Widzowie też na nas czekają i wiem, że wrócą. A jeśli przetrwamy, poszukam kogoś, kto mnie zastąpi w roli szefa. Dalej będę liderem, będę tym od koncepcji, wizji, etc., ale nie dam rady być aktorem, reżyserem, producentem, scenarzystą, PR-owcem i kierownikiem. Nie chodzi o to, że się nad sobą użalam, po prostu widzę, że Fundacja na tym traci, bo coraz mniej mnie z artysty, a za dużo urzędnika. Nie muszę mieć kontroli nad wszystkim, nie na tym polega dobre zarządzanie. Wbrew pozorom ten czas jest bardzo cenny, jeśli chodzi o wyciągnięcie wniosków z własnych błędów i błędów naszego zespołu.
Zastanawiał się Pan kiedyś nad tym, czy z perspektywy czasu podjąłby Pan inne decyzje zawodowe? A może niczego Pan nie żałuje?
Nigdy nie żałowałem, że zrezygnowałem z kariery baletmistrza. Dziesięć lat później nie żałowałem odejścia z Teatru Jaracza. Myślę, że jeśli wkrótce dokonam kolejnej zawodowej volty, też nie będę żałował.
Wyobraźmy sobie, że mija trudny czas. Teatr zaczyna grać i tętnić życiem. Jakie plany ma Fundacja Kamila Maćkowiaka?
Liczymy, że zaczniemy grać latem, mamy już zaplanowany repertuar na lipiec i sierpień. Wracamy z pełną ofertą. W końcu wznowimy też „Niżyńskiego”, żeby tu w Monopolis zamknąć jego historię. Pod koniec sierpnia odbędą się przedpremierowe pokazy „Klausa”. Już w listopadzie planujemy kolejną premierę. Aktualnie pracuję też nad pewnym sekretnym projektem – to owoc kwarantanny. Jeśli doprowadzę go do finału, to moi widzowie będą bardzo zaskoczeni, bo jeśli mnie intuicja nie zawodzi, to będzie prawdziwa petarda! Jeśli wrócimy…
Monika Winciorek
Zdjęcie Joanna Jaros
